W poprzednim numerze „Pomorskiego Magazynu Lekarskiego” przedstawialiśmy postanowienia uchwalonej przed kilkoma tygodniami tzw. ustawy o e-receptach, wprowadzającej m.in. nowe zasady wystawiania zapotrzebowań na leki. Na prośbę czytelników poniżej omawiamy szerzej ten temat, przypominając przy okazji zasady nabywania produktów leczniczych do gabinetu.
Kiedy zapotrzebowanie
Zasadą wynikającą z Prawa farmaceutycznego (dalej: Pf) jest to, że obrót detaliczny produktami leczniczymi prowadzi się w aptekach, lekarz nie może zaś dokonywać obrotu produktami leczniczymi. Od obydwu zasad Pf przewiduje wyjątki. Po pierwsze, zgodnie z art. 68 ust. 4 Pf nie uznaje się za obrót detaliczny bezpośredniego zastosowania u pacjenta produktów leczniczych oraz produktów leczniczych wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, których potrzeba zastosowania wynika z rodzaju udzielanego świadczenia zdrowotnego.
Oznacza to, że lekarz ma prawo podać pacjentowi bezpośrednio produkt związany z udzielanym świadczeniem (np. środki znieczulające). Po drugie, Minister Zdrowia określa w drodze rozporządzenia wykaz podmiotów uprawnionych do dokonywania zakupu leków bezpośrednio w hurtowniach farmaceutycznych.
To z kolei oznacza, że produkty lecznicze wymienione w rozporządzeniu lekarz (przychodnia) może kupować bezpośrednio w hurtowni.
Wykaz leków
Ta ostatnia kwestia jest już od lat przedmiotem dyskusji. Rozporządzenie zawierające wykaz leków, jakie można nabywać bezpośrednio w hurtowni (tj. z pominięciem apteki), przyznaje bowiem znaczenie szersze uprawnienia podmiotom leczniczym (posługuje się wręcz nadal nomenklaturą: zakłady opieki zdrowotnej), znacznie węższe zaś lekarzom prowadzącym praktyki zawodowe. Ci ostatni mogą nabywać bezpośrednio w hurtowni farmaceutycznej tylko produkty wchodzące w skład tzw. zestawu przeciwwstrząsowego.
Co się zmienia
Te zasady nie ulegają jednak zmianie, nie zmienił się także wykaz produktów, które lekarz prowadzący praktykę może nabyć bezpośrednio w hurtowni. Zmiany obwiązujące od 18 kwietnia 2018 r. dotyczą natomiast wystawiania tzw. zapotrzebowań na leki, czyli dokumentu stanowiącego podstawę nabycia produktu leczniczego dla potrzeb przychodni czy gabinetu.
Nowe zapotrzebowanie zawierać ma:
1) kolejny numer druku i datę wystawienia;
2) dane identyfikacyjne podmiotu wykonującego działalność leczniczą, które mogą być nanoszone za pomocą nadruku albo pieczątki, zawierające:
a) nazwę,
b) adres,
c) numer telefonu,
d) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
3) nazwę produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego;
4) postać farmaceutyczną produktu leczniczego;
5) moc produktu leczniczego;
6) wielkość opakowania, jeżeli dotyczy;
7) ilość;
8) potwierdzenie osoby uprawnionej do wystawiania recept w zakresie prowadzonej działalności zawierające jej podpis oraz naniesione w formie nadruku albo pieczątki imię i nazwisko oraz identyfikator, o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia;
9) podpis i naniesione w formie nadruku albo pieczątki imię i nazwisko kierownika podmiotu wykonującego działalność leczniczą wraz z określeniem funkcji;
10) informację o liczbie pacjentów, którym zostały podane – w związku z udzielonym świadczeniem zdrowotnym – produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne nabyte na podstawie poprzedniego zapotrzebowania;
11) oświadczenie:
a) kierownika podmiotu wykonującego działalność leczniczą, że ujęte w wystawionym zapotrzebowaniu produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne zostaną wykorzystane wyłącznie w celu udzielenia pacjentowi świadczenia opieki zdrowotnej w zakresie wykonywanej działalności leczniczej oraz że takie same produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, nabyte na podstawie poprzednich zapotrzebowań, zostały wykorzystane wyłącznie w powyżej określonym celu,
b) osoby uprawnionej do wystawiania recept podpisującej zapotrzebowanie – w zakresie określonym w lit. a, oraz że ujęte w zapotrzebowaniu produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne stanowią jednomiesięczny zapas konieczny do realizacji świadczeń zdrowotnych w ramach wykonywanej działalności leczniczej.
Uwaga: Oświadczenia o przeznaczeniu leków i miesięcznym tylko ich zapasie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Każdy podmiot wykonujący działalność leczniczą, w tym przychodnie i gabinety, jest także obecnie zobowiązany prowadzić ewidencję zapotrzebowań.
Zapotrzebowania przechowuje się przez okres 5 lat, licząc od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym zapotrzebowanie zostało wystawione.
Czekając na nowy wzór
Minister Zdrowia nie określił jak dotąd urzędowego wzoru nowego zapotrzebowania. Wiele aptek nadal stosuje i honoruje więc jedynie dotychczasowe druki, niezawierające większości wymaganej treści. Na stronie Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej pojawiła się jednak informacja o określeniu przez Naczelną Radę Aptekarską pomocniczego wzoru rozbudowanego o nową treść (lekarze mogą więc spotkać się z wymaganiem jego stosowania). Wzór zapotrzebowania określony przez samorząd aptekarski znajduje się na stronie http://www.goia.org.pl.
Iwona Kaczorowska-Kossowska
Radca prawny OIL w Gdańsku
Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (j.t. Dz.U.2017.2211 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie podmiotów uprawnionych do zakupu produktów leczniczych w hurtowni farmaceutycznej (Dz.U.2002.216.1831).