Częściowej zmianie ulegną zasady kierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii, m.in. w zakresie kategorii osób wyłączonych spod możliwości skierowania do pracy, ale także w zakresie możliwości zgłoszenia gotowości do pracy. Zmianie ulega przepis art. art. 47 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Prezydent RP w dniu 3 listopada 2020r. podpisał ustawę z dnia 28 października r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19.
Osoby które nie mogą zostać przymusowo skierowane
Po dokonanej zmianie nie podlegają skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii:
1. osoby, które nie ukończyły 18 lat
2. osoby, który ukończyły 60 lat w przypadku kobiet lub 65 lat w przypadku mężczyzn;
3. kobiety w ciąży;
4. osoby samotnie wychowujące dziecko w wieku do 18 lat (UWAGA! W przypadku gdy dziecko w wieku do 18 lat jest wychowywane przez 2 osoby, którym przysługuje władza rodzicielska, do pracy przy zwalczaniu epidemii może zostać skierowana wyłącznie jedna z nich);
5. osoby wychowujące dziecko w wieku do 14 lat;
6. osoby wychowujące dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego;
7. osoby, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy;
8. inwalidzi i osoby z orzeczonymi chorobami przewlekłymi, na których przebieg ma wpływ zakażenie lub zachorowanie na chorobę zakaźną będącą przyczyną epidemii lub orzeczona choroba przewlekła ma wpływ na przebieg lub zachorowanie na chorobę zakaźną (UWAGA! Orzeczenie w sprawie choroby wydaje lekarz orzecznik ZUS);
9. osoby, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe
10. posłowie i senatorowie RP.
Powyższe może budzić wątpliwości co poprawności legislacyjnej co do powyższego punktu 4, który literalnie wskazuje na wyłączenie osoby samotnie wychowującej dziecko do lat 18. Tak brzmi nowy art. 47 ust. 3a) ww. ustawy o zapobieganiu -> można jedynie domyślać się, że klucz tkwi w użytym zwrocie “którym przysługuje władza rodzicielska” w nowym art. 47 ust. 3a ww. ustawy, czyli ustawodawca dopuścił sytuację, gdy dwie osoby mają władzę rodzicielską, ale tylko jedno z nich wychowuje, zatem skierowaniu podlega albo ten rodzic, który samotnie wychowuje, albo ten który nie wychowuje (ale posiada władzę rodzicielską)
Mało sensowne jest także to, że mamy dwie kategorie osób wyłączonych spod skierowania, tzn. opiekujących się dziećmi do lat 14 (pkt. 5) i dziećmi do lat 18 (pkt. 4).
Wykaz z izby lekarskiej
Ustawa daje także nowe uprawnienie wojewodzie i ministrowi zdrowia w art. 47 ust. 1a ww. ustawy o zapobieganiu. Wojewoda i minister zdrowia będzie mógł zwrócić się m.in. do samorządu lekarskiego o przesłanie w wykazu lekarzy którzy mogą być skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii. Taki wykaz izba lekarska będzie miała obowiązek przesłać w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku. Wykaz będzie musiał zawierać: imię, nazwisko, adres miejsca zamieszkania i numer prawa wykonywania lekarza.
Okres choroby nie skraca „ważności skierowania”
Powyższa zmiana wprowadziła także nowy art. 47 ust. 8a) ww. ustawy następującej treści: „Okresu niezdolności do pracy nie zalicza się do okresu skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii”.
Oznacza to, że w przypadku, gdy dana osoba zostanie objęta skierowaniem i np. zachoruje, wówczas nie mija w żadnym zakresie okres 3 miesięcy „obowiązywania” decyzji o skierowaniu (art. 47 ust. 7 ww. ustawy o zapobieganiu). Po ustaniu ww. okresu niezdolności do pracy osoba taka ma obowiązek zastosowania się do decyzji o skierowaniu.
Zgłoszenie gotowości do objęcia skierowaniem
Wprowadzono możliwość dobrowolnego zgłoszenia się do objęcia skierowaniem. Nowy przepis art. 47 ust. 2a) ww. ustawy o zapobieganiu wskazuje, że do pracy przy zwalczaniu epidemii może zostać skierowana osoba, na swój wniosek złożony do wojewody.
Od razu jednak ograniczono kategorie osób – “gotowość” mogą zgłosić jedynie:
1. osoby, które nie ukończyły 18 lat;
2. kobiety które ukończyły 60 lat
3. mężczyźni, którzy ukończyli 65 lat;
3. osoby samotnie wychowujące dziecko w wieku do 18 lat;
4. osoby wychowujące dziecko w wieku do 14 lat.
Wyższe wynagrodzenie
Zmianie uległa także wysokość wynagrodzenia dla osoby skierowanej. Po zmianie wynagrodzenie zasadnicze takiej osoby musi wynosić nie mniej niż 200% przeciętnego wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego na danym stanowisku pracy w zakładzie wskazanym w tej decyzji (poprzednio było to 150%). Nadal podwyższone wynagrodzenie NIE OBEJMUJE pracujących w danym miejscu dobrowolnie.
Rozszerzono także zasady ustalania wynagrodzenia osoby skierowania z poprzedniego miejsca. Obecnie zd. 2 art. 47 ust. 10 ww. ustawy o zapobieganiu ma następujące brzmienie: „Wynagrodzenie nie może być niższe niż wynagrodzenie lub uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami do uposażenia o charakterze stałym, które osoba skierowana do pracy przy zwalczaniu epidemii otrzymała w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym wydana została decyzja o skierowaniu jej do pracy przy zwalczaniu epidemii”.
Dodano także zdanie 3 do ww. przepisu art. 47 ww. ustawy, który po zmianie nakazuje „osobom, którym wynagrodzenie ustalono na podstawie uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia o charakterze stałym” wynagrodzenie wypłacać miesięcznie z góry w pierwszym dniu roboczym miesiąca, za który przysługuje wynagrodzenie.
adwokat Karol Kolankiewicz
Biuro Prawne OIL w Gdańsku