Co czwarty pracujący w polskim szpitalu lekarz myśli o emigracji zarobkowej. Najczęściej taki krok rozważają lekarze w trakcie specjalizacji, częściej mężczyźni niż kobiety. Główne kierunki ewentualnych wyjazdów to Niemcy i Wielka Brytania, w następnej kolejności Norwegia i Szwecja.
Emigracja zarobkowa lekarzy – i szerzej, personelu medycznego – wymyka się dokładnej ocenie skali zjawiska. Przede wszystkim dlatego, że nikt nie prowadzi wyjazdowych statystyk. Okręgowe izby lekarskie podają jedynie dane o liczbie pobranych zaświadczeń o prawie wykonywania zawodu, niezbędnych do podjęcia pracy za granicą, w Unii Europejskiej. Według szacunków skala lekarskiej emigracji zarobkowej to ok. 7 proc.
Nowe światło na problem wyjazdów zarobkowych lekarzy ma szansę rzucić badanie przeprowadzone przez Alicję Domagałę i Katarzynę Dubas-Jakóbczyk z Instytutu Zdrowia Publicznego UJ.
„Deficyt personelu medycznego w Polsce, to jeden z najbardziej aktualnych problemów zarówno dla całego systemu zdrowotnego, jak i poszczególnych podmiotów leczniczych. Jedną z przyczyn, wskazywanych jako źródło niedoborów kadrowych jest emigracja zawodowa polskich lekarzy, pielęgniarek i przedstawicieli innych zawodów medycznych” – podkreślają autorki.
Badanie przeprowadzono w ramach projektu finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki, pt. „Badanie czynników i poziomu satysfakcji zawodowej polskich lekarzy w porównaniu z lekarzami z innych krajów Europy – w kontekście problemu emigracji”. Objęto nim piętnaście szpitali z różnych miast Polski: siedem placówek powiatowych, pięć szpitali specjalistycznych i trzy uniwersyteckie. Informacje zebrano za pomocą kwestionariusza on-line, rozesłanego do lekarzy w okresie od marca do czerwca 2018 roku (a więc niemal bezpośrednio po podpisaniu przez ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego porozumienia z przedstawicielami Porozumienia Rezydentów, które miało stanowić „nowe otwarcie” w polityce Ministerstwa Zdrowia i z którym wielu lekarzy, zwłaszcza młodych, mogło wiązać duże nadzieje. Porozumienie gwarantowało też podwyżki – zarówno dla rezydentów jak i części specjalistów).
Odpowiedzi udzieliło 1003 lekarzy. Odpowiadali oni na pytanie: „Czy aktualnie rozważa Pan/Pani możliwość emigracji zawodowej?” Respondenci mieli do wyboru cztery odpowiedzi: „zdecydowanie nie”, „raczej nie”, „raczej tak” oraz „zdecydowanie tak.” Respondenci byli również pytani o przyczyny oraz bariery związane z emigracją.
Jakie uzyskano rezultaty? 27,2 proc. badanych lekarzy zadeklarowało, że aktualnie rozważa możliwość emigracji: z tego 4,5 proc. „zdecydowanie tak”, a 22,7 proc. – „raczej tak”.
Częściej niż specjaliści wyjazd zarobkowy planują rezydenci. Wśród specjalistów odsetek odpowiedzi „zdecydowanie tak” wynosi 2,7 proc., wśród rezydentów – 8,3 proc. „Raczej tak” – odpowiedziało 16,2 proc. specjalistów i aż 36,4 proc. rezydentów.
Nie jest zaskoczeniem, że im starszy lekarz i im dłuższy jego staż zawodowy, tym rzadziej deklaruje chęć emigracji.
Częściej o emigracji myślą mężczyźni (5,2 proc. „zdecydowanie tak” i 26,3 proc. „raczej tak”) w porównaniu z kobietami (odpowiednio 3,7 proc. oraz 19,0 proc.). Rzadziej robią to lekarze pracujący w małych miastach, w szpitalach powiatowych niż lekarze pracujący w dużych ośrodkach. Wydaje się, że różnicę tę można wyjaśnić przede wszystkim faktem, że w dużych ośrodkach miejskich (w szpitalach specjalistycznych i uniwersyteckich pracują młodsi lekarze, rezydenci, zdecydowanie częściej deklarujący gotowość do wyjazdu).
Jakie są główne deklarowane powody, dla których lekarze rozważają pracę za granicą? Najważniejszy z nich – nie ma zaskoczenia – to zarobki (80,6 proc.). Dalsze powody to ogólnie traktowane lepsze warunki pracy (72,9 proc.), łatwiejsza do osiągnięcia równowaga pomiędzy życiem zawodowym i osobistym (66,7 proc.), możliwości rozwoju zawodowego (58,6 proc.), zbyt duże obciążenie w Polsce obowiązkami administracyjnymi (53,5 proc.) i stresujące warunki w aktualnej pracy (51,6 proc.).
Kraje docelowe emigracji to przede wszystkim Niemcy (22,3 proc.), Wielka Brytania (19,8 proc.), Norwegia (11,7 proc.) oraz Szwecja (8,8 proc.). Większość respondentów (83 proc.) jako cel migracji wskazywała kraje europejskie, choć pojawiały się również takie kraje jak Australia, Stany Zjednoczone oraz Kanada.
Większość respondentów rozważających emigrację zawodową deklaruje chęć wyjazdu czasowego na okres 3-5 lat.
Publikacja Czy polscy lekarze rozważają emigrację zawodową? Dlaczego i dokąd chcą emigrować?