Od wielu lat obserwujemy zmianę formy zatrudniania lekarzy w placówkach ochrony zdrowia. Etaty coraz częściej zamieniane są na umowy cywilno-prawne. Dlaczego? Jest to dla pracodawcy tańsze, wygodniejsze, bezpieczniejsze… Powody można by mnożyć, jednak nic nie zmienia faktu, że kontrakty są i najpewniej będą najczęstszą umową łączącą lekarzy specjalistów z podmiotami ochrony zdrowia. I choć tego najpewniej nie zmienimy, to jednak musimy podjąć wszelkie możliwe kroki, aby zapewnić lekarzom jak najlepsze i najbezpieczniejsze warunki tych umów. Tak, aby pracodawca nie wymuszał na nas niekorzystnych zapisów, które nadmiernie nas obciążają, nie dzielą solidarnie odpowiedzialności zawodowej oraz nie zapewniają np. urlopu szkoleniowego.
Aby ten cel osiągnąć, przy współpracy z Pracownią Badań Społecznych z Sopotu, przeprowadziliśmy badanie ankietowe, w którym wzięło udział 291 lekarzy i lekarzy dentystów. Jako że część z nich posiada aktualnie więcej niż jedną umowę kontraktową, w badaniu przeanalizowaliśmy w sumie 543 umowy. Jest to duża grupa, która pozwoliła nam na rzetelną ocenę sytuacji i doprowadziła do kilku wniosków.
W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że tylko 29% ankietowanych miała realną możliwość podjęcia negocjacji z pracodawcą na temat warunków umów. A Ci, którzy taką możliwość mieli, nie zawsze z niej korzystali. Konsekwencją tego jest zadowolenie z warunków kontraktów. Tylko w ponad połowie przypadków ostateczna wersja kontraktu jest dla lekarzy zadowalająca. Warto jednak zwrócić uwagę, że odpowiedzi zdecydowanie pozytywnej udzielano rzadziej niż odpowiedzi zdecydowanie negatywnej (10%vs13%). Ponadto w 54% tych umów znajdują się zapisy, które ograniczają możliwość podejmowania działalności konkurencyjnej wobec danego pracodawcy. Czy zawsze musimy się godzić na takie zapisy?
Ciekawe wyniki uzyskaliśmy również w punkcie dotyczącym obciążenia obowiązkami zawodowymi lekarzy i lekarzy dentystów. Okazuje się, że blisko 2/3 lekarzy pracuje więcej niż zakłada umowa kontraktowa. Co jest tego przyczyną? Większość respondentów deklarowała, że przyczyną nadgodzin jest ich osobista decyzja (71%), jednak w blisko co piątym przypadku lekarz czuje się przymuszany do dłuższej pracy przez pracodawcę (19%). Czy w takim razie czujemy się obciążeni nadmierną ilością obowiązków? Niekoniecznie. Ogółem w ponad siedmiu na dziesięć przypadków lekarze nie czują się zbyt obciążeni (71%, w tym 40% uważa swoje obciążenie w ramach danego kontraktu za optymalne).
Uważamy również, że bardzo istotnym problemem uwidocznionym w tym badaniu jest brak w kontraktach zapisów gwarantujących płatne dni wolne od pracy na potrzeby szkoleniowe lub na wypadek choroby. Aż w 99% kontraktów nie gwarantuje pełnopłatnych dni wolnych od pracy w przypadku choroby lekarza. Niewiele lepiej sytuacja wygląda w przypadku urlopów na cele szkoleniowe (95% kontraktów nie posiada stosownych zapisów) oraz urlopu wypoczynkowego (94% kontraktów nie gwarantuje takiego urlopu).
Wszyscy badani potwierdzili posiadanie ubezpieczenia OC lekarza. Ubezpieczenie obowiązkowe (podstawowe) wykupiło 85%, a dobrowolne (rozszerzone/dodatkowe/nadwyżkowe) 47% badanych. Dlaczego ubezpieczamy się dodatkowo? Większość badanych jako powód takiej decyzji podaje roszczeniowość pacjentów (66%), a w drugiej kolejności specjalizację obarczoną większym ryzykiem popełnienia błędu (56%). Niestety tylko 26% lekarzy posiada ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy. Co w korelacji z faktem, że 99% kontraktów nie gwarantuje pełnopłatnych dni wolnych od pracy na wypadek choroby, powoduje duże zagrożenie.
Są to tylko najważniejsze i krótko opisane wnioski płynące z raportu przygotowanego przez firmę PBS. Z całością raportu mogą się Państwo zapoznać samodzielnie, do czego gorąco zachęcamy. Jednak pytanie brzmi: co dalej? Raport to tylko narzędzie do postawienia diagnozy. Teraz czas na przygotowanie konkretnych rozwiązań, które pozwolą nam na zmianę sytuacji lekarzy kontraktowych. Jak chcemy tego dokonać? Okręgowa Izba Lekarska w Gdańsku pragnie stworzyć grupę Porozumienia Lekarzy Kontraktowych, która stworzy narzędzia i będzie miała siłę, aby na równych warunkach negocjować z pracodawcami warunki kontraktów. Już dzisiaj zapraszamy wszystkich lekarzy i lekarzy dentystów pracujących na umowach kontraktowych na spotkanie 16 marca o godz. 16.00 w sali im. dr Haliny Porębskiej. Chcemy na tym spotkaniu przedstawić bezpieczny wzór umowy kontraktowej oraz ustalić wspólne zasady negocjacji tych warunków z pracodawcami. Tak, aby nie dochodziło do sytuacji, w której podmiot leczniczy ignoruje oczekiwania lekarzy i przedstawia własny wzór umowy z niekorzystnymi dla nas zapisami. W całości tych prac udział będzie miało Biuro Prawne Izby Lekarskiej, które przygotuje bezpiecznym wzór umowy i będzie służyło pomocą prawną Porozumieniu Lekarzy Kontraktowych.
Aby jednak mógł powstać taki wzór umowy, w dalszym ciągu prosimy o dostarczanie do Izby Lekarskiej własnych umów kontraktowych pozbawionych danych wrażliwych. Mamy świadomość, że przesłanie ich drogą elektroniczną może nastręczać trudności, więc zachęcamy wszystkich do osobistego przynoszenia ich do Biura Prawnego Izby Lekarskiej, przesyłania listem tradycyjnym lub drogą mailową: biuroprawne@oilgdansk.pl
Umowy kontraktowe lekarzy – raport PBS dla OIL Gdańsk
Arkadiusz Szycman
Z-ca Sekretarza ORL w Gdańsku