Ułatwienia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy

Na mocy specustawy, która weszła w życie z dniem 12 marca 2022r., wprowadzono znaczące ułatwienia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy będących lekarzami lub lekarzami dentystami, jak również pozostałych osób, które nie wykonują zawodów medycznych.

Prawo do wykonywania pracy (art. 22 specustawy).

Ustawodawca przewidział, że w każdym przypadku, gdy pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Polski będzie legalny nabędzie on automatycznie prawo do wykonywania pracy zarobkowej. Dotyczy to zarówno obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Polski od 24 lutego 2022r., jak również tych osób, które już wcześniej przyjechały do naszego kraju. Jedynym warunkiem będzie posiadanie podstawy do legalnego pobytu w Polsce, bez konieczności uzyskiwania jakiegokolwiek osobnego zezwolenia na pobyt. Jest to szczególnie ważne biorąc pod uwagę długotrwałe procedury w zakresie udzielania zezwoleń na pobyt czasowy lub stały.

Konieczne tylko zgłoszenie.

Jedynym warunkiem legalności zatrudnienia będzie złożenie przez podmiot zatrudniający elektronicznego zgłoszenia za pośrednictwem strony internetowej www.praca.gov.pl . Udostępniono już na niej formularze dotyczące nowych zgłoszeń (zakładka Zatrudnianie cudzoziemców -> Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy). Zgłoszenia należy dokonać w terminie 14 dni od podjęcia przez obywatela Ukrainy pracy. Nie będzie już zatem konieczności zgłaszania do Powiatowych Urzędów Pracy oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy obywatelowi Ukrainy lub uzyskiwania zezwoleń na pracę przed rozpoczęciem wykonywania przez niego pracy. W zgłoszeniu podaje się m.in. rodzaj umowy zawartej pomiędzy podmiotem powierzającym a obywatelem Ukrainy, stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy oraz miejsce wykonywanej pracy. Zatrudnienie i zgłoszenie może dotyczyć również obywatela Ukrainy, któremu nie nadano jeszcze numeru PESEL. Przy czym Minister Pracy może w drodze rozporządzenia określić maksymalną liczbę zatrudnionych obywateli Ukrainy w stosunku do liczby wszystkich osób zatrudnionych (na obecnym etapie rozporządzenie takie nie zostało wydane, a zatem żadne ograniczenia ilościowe nie obowiązują).

Prawo do rejestracji działalności gospodarczej (art. 23 specustawy)

Kolejną istotną zmianą jest umożliwienie wszystkim obywatelom Ukrainy, których pobyt w Polsce jest legalny, zarejestrowania działalności gospodarczej. Dotychczas prawa do rejestracji działalności gospodarczej nie posiadały np. osoby posiadające jedynie zezwolenie na pobyt czasowy i pracę lub pracownicze wizy krajowe, co jest najczęstszą podstawą pobytu cudzoziemców w Polsce.  Obecnie jedynym warunkiem rejestracji działalności gospodarczej przez obywatela Ukrainy będzie posiadanie przez niego numeru PESEL. W praktyce zatem obywatele Ukrainy będący lekarzami i lekarzami dentystami nabyli w istocie prawo do rejestracji działalności gospodarczej w celu prowadzenia praktyk zawodowych. Brak jest również ograniczeń do rejestracji przez takie osoby własnych podmiotów leczniczych. Ograniczenia w zakresie rejestracji praktyk wynikają jedynie z zakresu posiadanego przez lekarza cudzoziemca prawa wykonywania zawodu:

• w wypadku lekarzy posiadających warunkowe prawo wykonywania zawodu dopuszczalne będzie zarejestrowanie jedynie praktyki wyłącznie w zakładzie leczniczym (kontraktowej),
• w wypadku lekarzy posiadających prawo wykonywania zawodu na określony zakres czynności dopuszczalne jest wykonywanie przez nich pracy wyłącznie na podstawie umowy o pracę w podmiocie wskazanym w decyzji Ministra Zdrowia.

Obywatele Ukrainy posiadający pełne prawo wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty będą natomiast uprawnieni do rejestracji wszystkich rodzajów praktyk zawodowych – stacjonarnej, w miejscu wezwania lub w zakładzie leczniczym i to niezależnie od rodzaju podstawy pobytowej w Polsce.

Ułatwienia w uzyskiwaniu decyzji Ministra Zdrowia (art. 61 specustawy)

Ustawa przewiduje możliwość wyrażania przez Ministra Zdrowia zgody na wykonywanie zawodu lekarza przez obywateli Ukrainy, którzy nie posługują się językiem polskim (brak obowiązku składania oświadczenia o znajomości języka). Zgoda taka będzie wydawana na maksymalnie 18 miesięcy licząc od 24 lutego 2022 r. (tj. do sierpnia 2023r.). Lekarz, który na podstawie decyzji Ministra otrzyma prawo wykonywania zawodu będzie mógł wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym oraz będzie zobowiązany do zgłoszenia Ministrowi, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres został zatrudniony, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń. Brak dokonania zgłoszenia może stanowić podstawę do cofnięcia zgody.

Dodatkowo Ministerstwo Zdrowia opublikowało w dniu 9 marca 2022r. komunikat dotyczący zasad przyjmowania wniosków, który wprowadza znaczące ułatwienia w zakresie wymaganych do wydania decyzji dokumentów. Osoby,  które po 24 lutego 2022 r. przekroczyły granicę Ukrainy z Polską i przedstawiły kopię dokumentu potwierdzającego przekroczenie granicy, mogą przedstawić dokumenty w formie niebudzącej wątpliwości kopii (w szczególności dyplomu). Natomiast jeżeli osoby te nie posiadają dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia mogą złożyć oświadczenie o spełnieniu tego wymogu. W okresie 6 miesięcy po zakończeniu konfliktu zbrojnego należy dosłać do Ministerstwa stosowne oryginały lub notarialnie potwierdzone kopię dokumentów.

            Co istotne obywatele Ukrainy posiadający warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza lub prawo przyznane na zasadach specustawy będą uprawnieni do wykonywania zawodu również po zniesieniu stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (U. z 2022r., poz. 583)
• Komunikat w sprawie zasad zatrudnienia personelu medycznego z Ukrainy w Polsce z dnia 9 marca 2022r.

adw. Damian Konieczny

Biuro Prawne OIL w Gdańsku