7 września 2019 roku weszła w życie ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem rozwiązań w obszarze e-zdrowia. Zmienia ona niektóre przepisy dotyczące zasad wystawiania recept od 1 stycznia 2020 roku, zmiany te nie są jednak dla lekarzy niekorzystne ani niebezpieczne. Najważniejsze z nich omawiamy poniżej.
„Pro auctore” „pro familiae” papierowe lub elektroniczne
Dnia 31 grudnia 2019 roku kończy się okres przejściowy, w którym recepty mogły być wystawiane bądź to w formie papierowej, bądź elektronicznej, o czym swobodnie może obecnie decydować lekarz. Począwszy od 1 stycznia 2020 roku recepty będą, co do zasady, podlegały wystawieniu wyłącznie w formie elektronicznej, wyjątki od tej zasady wskazane zaś będą wyraźnie w ustawie. Do biura prawnego OIL bardzo często w ostatnim czasie kierowano pytania o możliwość dalszego wystawiania recept papierowych przez lekarzy emerytów w przyszłym roku.
Do czasu omawianej tu nowelizacji odpowiedź brzmiała następująco: recepty pro auctore i pro familae, czyli te, które lekarzy emerytów interesują najbardziej, nie tylko będą mogły, ale i musiały pozostać po 1 stycznia 2020 roku papierowe. Taki bowiem wyjątek przewidywało prawo farmaceutyczne. Nowelizacja związana z wprowadzeniem e-zdrowia wprowadziła w tym obszarze zmianę: recepty pro auctore i pro familae będą mogły po 1 stycznia 2020 roku być zarówno papierowe jak i elektroniczne — do decyzji lekarza wystawiającego.
Szersze pojęcie „rodziny”
Pojęcie „rodziny” dla potrzeb wystawiania recept pro familae ulegało zmianom i w ostatnich latach obejmowało małżonka, zstępnych (tj. dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie) oraz rodzeństwo lekarza. Omawiana nowelizacja rozszerza to pojęcie. Począwszy od 7 września br. pojęcie ‘rodziny’ dla potrzeb wystawiania recept pro familae obejmuje:
— małżonka,
— osobę pozostającą we wspólnym pożyciu (konkubina, konkubent),
— krewnych w linii prostej (dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
— powinowatych w linii prostej (teść, teściowa, zięć, synowa),
— krewnych i powinowatych w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa (brat, siostra, szwagier, szwagierka, bratowa, siostrzenica, siostrzeniec, bratanica, bratanek).
Nowe zasady dla recept „S”
Takie samo rozszerzenie pojęcia „rodziny” nastąpiło w przepisach o wystawianiu recept na bezpłatne leki dla seniorów (recepty „S”). Rozszerzeniu uległy także uprawnienia do wystawiania takich recept w POZ, bowiem w miejsce dotychczasowego uprawnienia przysługującego w tym zakresie ‘lekarzowi POZ’, pojawia się uprawnienie do wystawiania recept „S” przez lekarza udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Oznacza to, że receptę taką może obecnie wystawić także lekarz zatrudniony w POZ na zastępstwo oraz nieposiadający uprawnień lekarza POZ (np. lekarz pracujący pod nadzorem), o ile tylko działa w ramach świadczeń poradni POZ. Prawo do wystawiania takich recept uzyskały także pielęgniarki udzielające świadczeń w podstawowej opiece zdrowotnej, choć oczywiście tylko w ramach leków, do przepisywania których mają uprawnienie.
Obecnie zatem bezpłatne zaopatrzenie w leki wymienione w odpowiednich wykazach publikowanych przez Ministra Zdrowia przysługuje na podstawie recepty wystawionej przez:
— lekarza lub pielęgniarkę udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, oraz
— lekarza posiadającego prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu i wystawił receptę dla siebie albo dla małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu oraz krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa (pojęcie rodziny tak jak przy receptach pro familae).
Począwszy od 1 lipca 2020 roku nowelizacja ma wyposażyć w prawo do wystawiania recept „S” również lekarzy udzielających świadczeń w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz lekarzy szpitalnych.
Możliwość upoważnienia asystenta
Do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wprowadzono zapisy umożliwiające lekarzom wystawiającym recepty elektroniczne udzielenie upoważnienia do wypisywania tych recept asystentowi medycznemu. Jest to rozwiązanie analogiczne do tego, jakie od ubiegłego roku przewidziane jest przy e-zwolnieniach.
Upoważnienie może zostać udzielone:
1) osobie wykonującej zawód medyczny, czyli np. pielęgniarce, ratownikowi medycznemu, asystentce stomatologicznej, oraz
2) osobie wykonującej czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (np. rejestratorce).
Udzielenie upoważnienia wymaga zarejestrowania asystenta w Rejestrze Asystentów Medycznych i wprowadzenia upoważnienia w tymże rejestrze. W ramach relacji pomiędzy lekarzem a asystentem wymaga także oczywiście odpowiedniego pouczenia asystenta o konieczności zachowania tajemnicy oraz wypisywania recept elektronicznych wyłącznie w zakresie zaordynowanym przez lekarza.
Iwona Kaczorowska-Kossowska
Radca prawny OIL w Gdańsku
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem rozwiązań w obszarze e-zdrowia (Dz. U. poz. 1590).