Z dniem 1 lipca 2024 r. weszły w życie pierwsze obowiązki przewidziane w zeszłorocznej ustawie o jakości w opiece zdrowotnej. Dotyczy to konieczności opracowania i wdrożenia przez świadczeniodawców NFZ systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta.

Kto ma obowiązek wprowadzenia systemu?

Zgodnie z art. 18 ustawy obowiązek wprowadzenia systemu dotyczy wszystkich podmiotów  wykonujących działalność leczniczą w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawartej z NFZ. Dotyczy to zatem wszystkich świadczeniodawców (podmiotów leczniczych i praktyk zawodowych) niezależnie od zakresu udzielanych świadczeń, ilości przyjmowanych pacjentów oraz statusu.

Zakres wewnętrznego systemu.

Ustawodawca wskazał, że wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta składa się z zasad, procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy. Celem działania owego systemu ma być zapobieganie występowania zdarzeń niepożądanych.

Zdarzenie niepożądane.

Na gruncie ustawy zdefiniowano zdarzenie niepożądane jako zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczeń, powodujące lub mogące spowodować negatywny skutek dla zdrowia lub życia pacjenta, przy czym nie stanowi zdarzenia niepożądanego zdarzenie, którego skutek jest przewidywanym skutkiem prawidłowo udzielonego świadczenia. Typowe powikłania nie mogą być zatem kwalifikowane jako zdarzenia niepożądane.

Obowiązki świadczeniodawców.

W ramach wewnętrznego  systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta świadczeniodawca powinien:

  • wdrożyć rozwiązania służące identyfikacji ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych i zarządzaniu tym ryzykiem w ramach udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez wprowadzenie punktowej oceny wystąpienia ryzyka klinicznego, technicznego, organizacyjnego i prawnego),
  • identyfikuje obszary priorytetowe dla poprawy jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez wskazanie kierunków działań służących do poprawy jakości),
  • określa kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skutecznego nadzoru nad jakością i bezpieczeństwem udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez statystyczne określanie odsetka zdarzeń niepożądanych, reoperacji, powtarzanych badań),
  • okresowo monitoruje i ocenia jakość i bezpieczeństwo udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej (np. poprzez wprowadzenie okresowej oceny dotychczasowych osiągnięć w zakresie jakości),
  • monitorować zdarzenia niepożądane (np. poprzez formularze dla personelu, które służą zgłaszaniu zdarzeń niepożądanych),
  • zapewnić dostęp do szkoleń służących uzyskaniu i podnoszeniu kompetencji personelu w zakresie jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń (np. poprzez wprowadzenie okresowych szkoleń personelu udzielającego świadczeń),
  • prowadzić badania opinii i doświadczeń pacjentów na podstawie dobrowolnych ankiet.

Ankiety.

Wzór ankiety dla pacjentów zostanie opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej Ministra Zdrowia. Dotychczas nie został on jednak ostatecznie opracowany. Podmiot wykonujący działalność ambulatoryjną powinien zapewnić pacjentowi możliwość wypełnienia ankiety w wybranej przez siebie formie i w sposób zapewniający swobodę wyrażenia opinii oraz anonimowość.

Opisy stanowisk pracy.

Oprócz wskazanych rozwiązań systemowych konieczne jest również określenie opisów stanowisk pracy personelu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Może być to realizowane poprzez tzw. karty stanowiskowe określające zakres praw, obowiązków, odpowiedzialności oraz ewentualne ryzyka związane z wykonywaniem czynności przez członka personelu medycznego.

Kontrola NFZ.

W razie stwierdzenia podczas kontroli prawidłowości udzielania świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia, braku wprowadzenia wewnętrznego  systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem pacjenta, na świadczeniodawcę może zostać nałożona kara umowna w wysokości do 2% kwoty zobowiązania wynikającej z umowy z tytułu  udzielania świadczeń w warunkach nieodpowiadających wymogom określonym w obowiązujących przepisach.

Podstawa prawna.

- ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (Dz.U. z 2023 r., poz. 1692)

adw. Damian Konieczny

Biuro Prawne OIL w Gdańsku