Pomorskie Partnerstwo na rzecz Zintegrowanej Opieki Zdrowotnej

W nawiązaniu do artykułu dotyczącego kompetencji poszczególnych interesariuszy z roku 2015 należy zauważyć, że zadania przypisane podmiotom decyzyjnym i odpowiedzialnym za organizację opieki zdrowotnej są mało skoordynowane. Dlatego też z inicjatywy Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Samorządu Województwa Pomorskiego oraz Polskiego Towarzystwa Programów Zdrowotnych zostało podpisane 2 kwietnia 2015 r. Porozumienie na rzecz Zintegrowanej Opieki Zdrowotnej.

Do inicjatorów dołączyły wszystkie powiaty województwa pomorskiego zrzeszone w Związku Powiatów Polskich, Pomorski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia. 24 września 2015 r. rozszerzono skład o Okręgową Izbę Lekarską, Gdańską Okręgową Izbę Aptekarską, Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Gdańsku, Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Słupsku  i Pomorski Związek Pracodawców Ochrony Zdrowia. Współpraca zarówno na szczeblu decyzyjnym jak i organizacyjnym ma dotyczyć wypracowywania koncepcji i wdrażania rozwiązań dla kompleksowej skoordynowanej opieki nad pacjentem poprzez integrację m.in. profesjonalnej kadry medycznej, podmiotów leczniczych. Celem jest zapewnienie ciągłości opieki i poprawa jej jakości oraz zapewnienie efektywności działań w zakresie ochrony zdrowia.

Zintegrowana opieka zdrowotna to termin, który określa pewne rozwiązania organizacyjne i może być rozumiany jako:

-organizacyjna struktura podporządkowana imperatywowi ekonomicznemu, sprowadzająca się do tworzenia grup kapitałowych, łączących różne podmioty sektora zdrowia (od szpitali, poprzez ambulatoryjne formy opieki, aż po apteki); taka interpretacja integracji wiąże ją silnie z pojęciem fuzji i przejęć (Devers i in. 2001)- przykładem może być w ostatnim czasie konsolidacja podmiotów w spółkę Copernicus, która połączyła dawny Szpital Wojewódzki im M. Kopernika (do którego wcześniej dołączono w ramach restrukturyzacji 2004 r. Szpital Kolejowy), Szpital Zaspa oraz ostatnio Wojewódzką Poradnię Onkologiczną.

– jako sposób dostarczania opieki zdrowotnej poprzez koordynację różnych aktywności, których finalnym beneficjentem jest pacjent; miarą osiągnięć z tej perspektywy jest poprawa wyników leczenia przy równoczesnej dbałości o efektywność kosztową (Stranberg-Larsen i Krasnik 2009) – z takim rozwiązaniem mamy do czynienia przy pakiecie onkologicznym, który poprzez koordynatora ułatwia pacjentowi dostęp do usług w zakresie lecznictwa ambulatoryjnego, szpitalnego, rehabilitacji itd.

Jak najbardziej takie rozumienie wpisuje się w definicję WHO, która opiekę zintegrowaną (integratedcare) ujmuje jako koncepcję łączącą zasoby na wejściu, proces świadczenia usług, zarządzanie i organizację usługami zdrowotnymi w odniesieniu do diagnostyki, terapii, rehabilitacji i promocji zdrowia (WHO European Office for Integrated Health Care Services 2001).

–sieć podmiotów, która dostarcza lub aranżuje koordynowane kontinuum usług dla zdefiniowanej populacji i która jest w stanie wziąć na siebie kliniczną i finansową odpowiedzialność za wyniki i status zdrowotny obsługiwanej społeczności” (Wan, Lin i Ma 2002).

Wan argumentuje przy tym, że system zintegrowanego świadczenia usług zdrowotnych wymaga integracji na trzech poziomach (Wan, Lin i Ma 2002: 129):

– strukturalnym (odnoszącym się do struktury zarządzania),

– klinicznym (odnoszącym się do ciągłości opieki),

– informacyjnym (odnoszącym się do systemu danych klinicznych i administracyjnych)

            Międzysamorządowe (rozumiane jako samorządy terytorialne) sieci koordynowanej opieki zdrowotnej, nad którymi dyskutowano w 2015 r., to tworzenie powiatowych i dziedzinowych sieci o powiązaniu funkcjonalnym, ukierunkowanej na osiągnięcie jak największego efektu leczniczego. W tym rozwiązaniu konieczne jest powiązanie działających już na terenie gmin, powiatu, a może i sąsiednich powiatów, podmiotów leczniczych różnych szczebli: podstawowej opieki zdrowotnej, specjalistycznej opieki ambulatoryjnej, lecznictwa szpitalnego, rehabilitacji leczniczej czy też wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego. Sieci tworzone byłyby w oparciu o istniejące jednostki medyczne, samorządowe i prywatne, a ich celem byłaby opieka i prowadzenie pacjentów poprzez poszczególne poziomy ochrony zdrowia, adekwatnie do stanu i zapotrzebowania zdrowotnego.

Pracownicy samorządów oraz podmiotów leczniczych przejęliby działania poszukiwania najlepszej i najszybszej ścieżki pacjenta w obrębie posiadanych podmiotów i załatwianie rejestrowania, przepływu informacji medycznej oraz ewentualnego spięcia z programami profilaktycznymi. Proponowane dziedziny do takiej opieki:

• onkologia – w oparciu o pakiet onkologiczny wprowadzony przez podmioty lecznicze w oparciu o tzw. „pakiet onkologiczny” przez Narodowy Fundusz Zdrowia,
• diabetologia – koordynacja pacjentów pierwszorazowych (tych, którzy nie są objęci jeszcze leczeniem przez poradnictwo specjalistyczne) w układzie: podstawowa opieka zdrowotna (prowadzenie pacjenta) – poradnia diabetologiczna, ewentualnie angiologiczna i poradnia okulistyczna (diagnostyka specjalistyczna, konsultacje, informacja do lekarza POZ) – oddział chorób wewnętrznych (hospitalizacja w razie potrzeby),
• kardiologia- koordynacja pacjentów z dużym ryzykiem zawału mięśnia sercowego lub nadciśnieniem w układzie: podstawowa opieka zdrowotna (prowadzenie pacjenta jak kardiologicznego) – poradnia kardiologiczna (diagnostyka specjalistyczna, konsultacje, informacja do lekarza POZ) – oddział kardiologiczny (hospitalizacja w razie potrzeby),
• położnictwo – współpraca w kwestii pacjentek w ciąży: poradnia ginekologiczno-położnicza (prowadzenie ciąży), wczesna profilaktyka neonatologiczna (badania prenatalne we wskazaniach), oddział położniczy (patologii ciąży i poród).

Zintegrowana Opieka Zdrowotna  dla sygnatariuszy pomorskiego Porozumienia to:

skoordynowany sposób dostarczania świadczeń zdrowotnych i społecznych przez podmiot bądź sieć podmiotów połączonych strukturalnie i informacyjnie i zapewnienie ciągłości opieki w zakresie: promocji zdrowia, prewencji, diagnostyki, terapii, rehabilitacji, opieki paliatywnej (integracja kliniczna) z włączeniem instytucji pomocy społecznej i organizacji pozarządowych (integracja sektorowa), których finalnym beneficjentem jest pacjent, zaś miarą osiągnięć jest poprawa stanu zdrowia, w tym wyników leczenia i poprawa jakości życia, przy równoczesnej dbałości o efektywność kosztową

Podpisane 2 kwietnia 2015 r  Porozumienie zwraca szczególną uwagą tym, że – jak twierdzą jego animatorzy – może być wzorem dla innych regionów Polski. Jest ono tylko jednym z elementów realizacji przygotowanego na lata 2014-2020 przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Regionalnego Programu Strategicznego Zdrowie dla Pomorzan 2014-2020 (RPS ZdP)

Wśród priorytetów RPS Zdrowie dla Pomorzan, uznane za ważne zostały: wyrównanie dostępu do świadczeń, nowe rozwiązania organizacyjne w oparciu o posiadane zasoby, zintensyfikowanie działań w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia, informatyzacja przychodni i szpitali, poprawa jakości usług oraz wzmocnienie zasobów ludzkich czyli kadry medycznej.  Istotne jest także, aby  w oparciu o wymogi stawiane przez UE korzystać ze wsparcia wspólnotowego, uzyskując w ten sposób środki unijne dla rozbudowy bazy infrastruktury podmiotów leczniczych, która, co trzeba pamiętać, musi powstać również w zgodzie z mapami potrzeb zdrowotnych i prowadzoną polityka w regionie czyli w oparciu o wyznaczone priorytety zdrowotne.

RPS Zdrowie dla Pomorzan został ukierunkowany na poprawę dostępu do wysokiej jakości specjalistycznych usług zdrowotnych w zakresie chorób cywilizacyjnych oraz intensyfikację działań profilaktycznych i diagnostycznych w  tym zakresie. Do realizacji tych założeń należy dążyć przez realizację poniższych celów szczegółowych

Cel szczegółowy 1. Wysoki poziom kompetencji zdrowotnych ludności

Cel szczegółowy 2. Bezpieczeństwo pacjentów i efektywność regionalnego systemu zdrowia

Cel szczegółowy 3. Wyrównany dostęp do usług zdrowotnych

Szczegółowe opisy zadań dostępne są w dokumencie http://strategia2020.pomorskie.eu/rps-zdrowie-dla-pomorzan 

Województwo Pomorskie ma doświadczenia w pracach nad koncepcjami kompleksowej koordynowanej opieki zapisanej w Programie Zdrowie dla Pomorzan 2005-2013 m.in. jako Opracowanie XII a – Choroby Rzadkie -organizacja opieki nad osobami z chorobami rzadkimi i ich rodzinami w woj. pomorskim i Opracowanie XIII a- Model zintegrowanej opieki nad chorymi na zaawansowaną Przewlekłą Obturacyjną Chorobą Płuc (POChP) w województwie pomorskim ,Opracowanie X a – Lecznictwo Psychiatryczne, nad którymi pracowały zespoły eksperckie pracowników GUMed, Samorządu Województwa Pomorskiego, Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego i POW NFZ. Przyznać należy, że wypracowane rozwiązania nie są sprawnie wdrażane, głownie z powodu niewystarczających środków  finansowych.

Polskie Towarzystwo Programów Zdrowotnych to ważny partner, od którego zaczęły się rozmowy nt. poprawy stanu zdrowia wśród Pomorzan, od zagadnień profilaktyki i promocji zdrowia do organizowania szybkiego i  sprawnego procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Ważny jest przy tym fakt, że również  NFZ, przystępując do Porozumienia, wykazał zadowolenie i popiera tę inicjatywę. Być może w przyszłości  finansowane będą nie poszczególne procedury, lecz kompleksowa koordynowana opieka nad pacjentem od diagnostyki  aż do jego wyleczenia dla poszczególnych chorób. Obecnie od lipca br testowany jest projekt dla Koordynowanej opieki zdrowotnej dla kobiet ciężarnych. Kompleksowa, pełnoprofilowa opieka medyczna nad matką w okresie ciąży, porodu, połogu oraz jej nowo narodzonym dzieckiem, pełna dostępność do świadczeń zgodnie ze wskazaniami medycznymi, możliwość zgłoszenia do programu na każdym etapie ciąży – to elementy programu opieki koordynowanej nad kobietą w ciąży, który uruchamia Narodowy Fundusz Zdrowia. Nad bezpieczeństwem mamy i dziecka będzie czuwać zespół złożony z lekarza ginekologa, położnej oraz lekarzy szpitala. W ramach opieki koordynowanej zespół będzie zapewniał całość opieki nad matką i dzieckiem od momentu potwierdzenia ciąży lub zgłoszenia się pacjentki do czasu ukończenia przez dziecko pierwszych sześciu tygodni życia. Opieka po urodzeniu dziecka będzie obejmować między innymi wizyty położnej w domu oraz konsultacje w zakresie karmienia piersią. Szpital – współkoordynator programu zapewniając jakość, ciągłość i kompleksowość opieki – będzie mógł skorzystać z nowego sposobu rozliczenia. Placówka, która zdecyduje się realizować program opieki koordynowanej, może liczyć na wyższe finansowanie, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań. Do programu mogą przystąpić te placówki, które deklarują minimum 600 porodów rocznie i jednocześnie zabezpieczą dostęp do poradni ginekologiczno-położniczych oraz położnej. Celem wprowadzenia KOC jest holistyczna, kompleksowa  opieka medyczna nad matką i dzieckiem, zmniejszenie umieralności okołoporodowej i  liczby cesarskich cięć. Dobro matki i nowo narodzonego dziecka jest szczytną ideą. 

Wobec planów reformy systemu zdrowia przygotowywanej przez Ministra Zdrowia Konstantego Radziwiłła nawet przy zmianie sposobu finansowania i zapowiadanej likwidacji NFZ, ten kierunek będzie zachowany, gdyż planuje się takie rozwiązania wprowadzić w psychiatrii, leczeniu schorzeń ukł. sercowo-naczyniowego, neurologii.

Wobec włączenia aptekarzy do działań prozdrowotnych i usprawniających proces leczenia jak najbardziej na miejscu jest współpraca z Gdańską Okręgową Izbą Aptekarską.

Zalety tworzenia rozwiązań dla zintegrowanej opieki to przede wszystkim optymalne wykorzystywanie zasobów kadrowych, sprzętowych i infrastruktury, poprawa efektywności kosztowej podmiotów leczniczych, wzrost udziału w rynku i poprawa wyników leczenia. Ogromne znaczenie ma także poprawa relacji personelu medycznego z pacjentami, dla których podstawową oczekiwaną korzyścią z integracji jest ciągłość leczenia i zapewnienie poczucia bezpieczeństwa zdrowotnego. Wszystko zaś powinno być wsparte przez zastosowanie telemedycyny i teleopieki.

Regionalny Program Strategiczny „Zdrowie dla Pomorzan” i Porozumienie na rzecz zintegrowanej opieki zdrowotnej wpisuje się w podjętą ostatnio decyzję dotyczącą wyboru czterech obszarów Inteligentnych Specjalizacji Pomorza. Wśród nich powstawania i stosowania technologii medycznych w chorobach cywilizacyjnych i okresu starzenia się.  Mają one służyć redukcji ich kosztów społecznych i ekonomicznych dzięki komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań w stosowaniu kompleksowych i zindywidualizowanych rozwiązań w profilaktyce, diagnostyce i terapii oraz tworzeniu systemów opieki nad osobami niepełnosprawnymi i w wieku podeszłym. Partnerstwo pn. Long Healthy Life, którego liderem są Zakłady Farmaceutyczne Polpharma S.A. wspiera w woj. pomorskim 50 podmiotów gospodarczych, które opracowały 217 projektów i wnoszą finansowy wkład prywatny w wysokości 500 mln zł. Mają one służyć m.in. badaniom z zakresu diagnostyki, profilaktyki, farmakologii i terapii.

W roku 2016 trwają prace nad przygotowaniem 3 modeli koordynowanej opieki. Modele będą opracowane przy udziale ekspertów polskich oraz ekspertów Banku Światowego. W skład Projektowych Zespołów Specjalistycznych wejdą przedstawiciele centrali i oddziałów wojewódzkich NFZ, przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, eksperci stali w dziedzinie medycyny i/lub ekonomii posiadających wiedzę na temat polskich i światowych rozwiązań z zakresu opieki koordynowanej.  Projekt “Przygotowanie, przetestowanie i wdrożenie do systemu opieki zdrowotnej organizacji opieki koordynowanej (OOK) – Etap I opracowanie modeli zintegrowanej/koordynowanej opieki zdrowotnej dla Polski” finansowany z Programu Wiedza Edukacja Rozwój (POWER). W ramach projektu planowane jest opracowanie minimum trzech modeli opieki koordynowanej, w których istotną rolę będzie odgrywała podstawowa opieka zdrowotna. Projekt jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Działania 5.2 Działania projakościowe i rozwiązania organizacyjne w systemie ochrony zdrowia ułatwiające dostęp do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług zdrowotnych. Projekt realizowany będzie przez Narodowy Fundusz Zdrowia do grudnia 2016 roku we współpracy z Bankiem Światowym, który zapewni najwyższej klasy specjalistów, posiadających doświadczenie w zakresie stosowanych rozwiązań związanych z opieką koordynowaną w Europie i na świecie. Całkowita wartość projektu to 6 mln zł.

Także specjaliści województwa pomorskiego zaangażowani są w te przedsięwzięcia.

Chcąc przybliżyć tę ideę i przekazać informacje dotyczące uznanych już w świecie rozwiązań dla koordynowanej opieki, zorganizowane zostało w grudniu roku 2015  I Sympozjum- Zintegrowana Opieka Zdrowotna-od pilotaży do wdrożeń. Cieszyło się dużym zainteresowaniem. W tym roku również 27 października br chcemy zaprosić wszystkich zaangażowanych w usprawnianie opieki nad pacjentami i poprawę jakości m.in. warunków pracy do udziału w II Sympozjum Zintegrowana Opieka Zdrowotna- integracja i koordynacja, które odbędzie się w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego w Sali Okrągłej im Lecha Bądkowskiego w Gdańsku.

Lek. Jolanta Wierzbicka

Członek Naczelnej Rady Lekarskiej