Opłaty za udostępnianie dokumentacji medycznej

Z dniem 4 maja 2019r. weszła w życie nowelizacja ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, która przewiduje, że pierwszy egzemplarz dokumentacji powinien zostać wydany pacjentowi nieodpłatnie. Przypominamy zatem o zasadach pobierania opłat za udostępnianie dokumentacji medycznej.

Pierwszy egzemplarz nieodpłatnie.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 28 ust. 2a ustawy z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, podmiot wykonujący działalność leczniczą (podmiot leczniczy, indywidualna lub grupowa praktyka) nie może pobrać opłaty za udostępnienie – po raz pierwszy – dokumentacji medycznej pacjentowi albo jego przedstawicielowi ustawowemu. Co istotne pacjent nie musi powoływać się na to nowe uprawnienie, zaś to podmiot powinien samodzielnie zweryfikować, czy żądanie dotyczy pierwszego egzemplarza, czy kolejnych. Dopiero w wypadku ustalenia, że dokumentacja była już nieodpłatnie udostępniona, można pobrać opłatę od wnioskodawcy (np. za strony dokumentacji, które zostały już poprzednio wydane nieodpłatnie). Uprawnienie do nieodpłatnego udostępnienia dokumentacji nie dotyczy sytuacji, gdy żądanie pochodzi od osób upoważnionych przez pacjenta, a nie jego samego.

Nieodpłatna forma udostępnienia.

Ustawa wskazuje, iż pierwszy nieodpłatny egzemplarz dokumentacji nie musi przyjąć formy kopii. Bez ponoszenia opłaty pacjent może bowiem zażądać również wydania wyciągu, odpisu, wydruku lub informatycznego nośnika danych z dokumentacją (np. płyty). W tym ostatnim przypadku, nieodpłatne udostępnienie dokumentacji na nośniku dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy dokumentacja została wytworzona w formie elektronicznej albo gdy regulamin organizacyjny placówki przewiduje skanowanie dokumentacji papierowej. Opłata przewidziana w regulaminie powinna obejmować już koszt nośnika.

Inne podmioty również nieodpłatnie.

Na gruncie ustawy utrzymano również dotychczasowe zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłat za udostępnienie dokumentacji:

– w związku z postępowaniem przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych;

– na rzecz Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji oraz Agencji Badań Medycznych;

– na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawach świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Maksymalne wysokości opłat.

Ustawa określa maksymalne opłaty za udostępnianie dokumentacji medycznej – jeżeli oczywiście może ona w ogóle zostać pobrana. W takim wypadku, to podmiot wykonujący działalność leczniczą określa wysokość opłat w danej placówce w ramach obowiązującego regulaminu organizacyjnego, z zastrzeżeniem iż wysokość ta nie może przekraczać stawek maksymalnych. Należy zwrócić uwagę, iż maksymalna wysokość opłat jest zmienna, gdyż ustawodawca uzależnił ją od poziomu przeciętnego wynagrodzenia. Może zatem w praktyce ulegać zmianom w poszczególnych kwartałach roku, co powinno skutkować ewentualną zmianą wysokości opłat w istniejącym regulaminie organizacyjnym – tak, aby nie przekraczały one wartości maksymalnych.

Już z podatkiem i opłatą za wysyłkę.

Zgodnie z art.28 ust. 5 ustawy maksymalne wysokości opłat za udostępnienie dokumentacji obejmują już ewentualny podatek od towarów i usług (VAT). Jednocześnie w świetle stanowiska Rzecznika Praw Pacjenta oraz orzecznictwa sądów administracyjnych (wyrok NSA z dnia 9 maja 2017 r. sygn. II OSK 311/17, wyrok NSA z dnia 4 grudnia 2018 r. sygn. II OSK 3024/18) niedopuszczalne jest pobieranie dodatkowych opłat za wysyłkę dokumentacji medycznej pocztą. Dotychczas RPP nie zajął natomiast stanowiska w sprawie naliczania kosztów wysyłki przy nieodpłatnym udostępnianiu dokumentacji, ale należy wstępnie przyjąć, iż postępowanie powinno być podobne jak przy pobieraniu opłaty za udostępnienie.

adw. Damian Konieczny

Biuro Prawne OIL w Gdańsku